Rola jelit w chorobach autoimmunologicznych

Jelita to kluczowa część układu pokarmowego, dzieląca się na dwa główne odcinki:

jelito cienkie (około 6 metrów) w którym rozróżniamy 3 odcinki:

Dwunastnica, jelito czcze, jelito kręte

Zadaniem jelita cienkiego jest wchłanianie składników pokarmowych oraz trawienie pokarmów.

Białka trawione są za sprawą trypsyny i chymotrypsyny.

Tłuszcze zaś rozkłada lipaza,

Węglowodany amylaza.

Dzięki temu makroskładniki pokarmowe zostają rozłożone na części składowe i mogą zostać wchłonięte i przetransportowane do wszystkich komórek organizmu.

Jelito grube (około 1,5 metra) dzieli się na 3 odcinki:

Jelito ślepe, okrężnicę, odbytnicę.

Główną funkcją jelita grubego jest tworzenie i transport kału. Kał zawiera odpady nieorganiczne, niestrawione resztki pokarmowe, błonnik, bakterie, stare komórki nabłonkowe z błony śluzowej jelit oraz wodę, która pomaga w płynnym przejściu przez przewód pokarmowy. Zawiera również niewielkie ilości tłuszczu i białek.

Jelito grube nie wydziela własnych enzymów trawiennych. Występują tu natomiast bakterie okrężnicy , które poprzez fermentację rozkładają część pozostałych węglowodanów, uwalniających wodór, dwutlenek węgla i metan.

Bakterie okrężnicy chronią również jelita przed potencjalnie szkodliwymi bakteriami, pochodzącymi ze środowiska zewnętrznego.

Wyróżniamy następujące choroby jelit:

Choroba Leśniowskiego-Krohna

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Nowotwory

Choroba wrzodowa

Rozrost bakteryjny

Zespół nieszczelnego jelita

Enteropatie z utratą białka

Choroba Whipple’a

Nieswoiste zapalenie jelit

Zapalenie uchyłków

Niedrożność jelit

Zaparcia

Biegunka

Nietolerancja laktozy

Celiakia

Choroby autoimmunologiczne to choroby w których komórki układu odpornościowego organizmu atakują własne komórki i niszczą je , gdyż błędnie rozpoznają w nich ciała obce.

Przykłady chorób autoimmunologicznych:

Miastenia

Zapalenie tarczycy Hashimoto

Choroba Gravesa – Basedowa

Cukrzyca typu 1

Małopłytkowość samoistna

Niedokrwistość złośliwa

Samoistna niedoczynność gruczołów przytarczycznych

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Pęcherzyca

Twardzina uogólniona

Bielactwo

Łuszczyca

Reumatoidalne zapalenie stawów

Toczeń układowy

Zapalenie wielomięśniowe

Gorączka reumatyczna

Jelita cienkie i grube odgrywają ogromną rolę w funkcjonowaniu całego organizmu. Pełnią one nie tylko bowiem funkcje trawienna, ale zapewniają także obronę immunologiczną organizmu. Kluczową rolę odgrywa tu flora bakteryjna. Jako bariera mikrobiologiczna, wpływająca na zmniejszenie rozprzestrzeniania się chorobotwórczych drobnoustrojów.

Nieprawidłowa praca jelit sprzyja więc niestety powstawaniu chorób autoimmunologicznych.

Bierzemy tu pod uwagę szczególnie zespół nieszczelnego jelita, gdyż przy zespole nieszczelnego jelita przez uszkodzona błonę śluzową jelit bezpośrednio do krwioobiegu przedostają się szkodliwe substancje odpadowe, drobnoustroje, grzyby, pasożyty, niestrawione łańcuchy białek złożonych i tłuszcze, które w normalnych warunkach przy zdrowym jelicie nie przenikają przez naturalną barierę jelito-krew.

Przenikające do obiegu toksyny działają zaś niekorzystnie na wiele elementów organizmu jak skórę, mięsnie, stawy, narządy wewnętrzne, mózg.

Prawidłowo działająca błona śluzowa jelita cienkiego pełni trzy funkcje:

Wchłanianie – dostarczanie organizmowi niezbędnych składników

Ochrona – zapobieganie wnikaniu potencjalnie szkodliwych cząsteczek

Budowanie odporności

W zdrowym ciele komórki śluzowe ułożone są ściśle obok siebie. Jeżeli zaś równowaga błony śluzowej jelit zostanie zaburzona, dochodzi do jej nieszczelności, ponieważ połączenia między komórkowe zostają rozluźnione, w wyniku czego ze światła jelit przedostają się do wnętrza organizmu także większe cząsteczki, które nie powinny przekroczyć bariery błony śluzowej.

Nieszczelne jelita zawsze upośledzają obywające się w jelicie cienkim wchłanianie substancji odżywczych.

W jelicie obecny jest drożdżak – Candida albicans.

Przy przeroście tego drożdżaka może dochodzić do nieszczelnego jelita, a to też ułatwia sytuację, że do krwiobiegu dostają się niestrawione białka. Organizm odczytuje to jako zagrożenie i uruchamia system immunologiczny, aby usunąć te groźne dla niego białka. Taka ciągła nadaktywność układu odpornościowego jest ściśle związana z zaburzeniami bariery jelitowej (nieszczelne jelito) w wyniku dysbiozy.

Oprócz nieszczelnego jelita dysbioza sprzyja rozwojowi patogennych bakterii i grzybów, co automatycznie zmniejsza zdolność rozkładania metabolizowania różnych toksyn.

Objawy towarzyszące zespołowi nieszczelnego jelita to:

Przewlekłe zmęczenie

Bezdenność

Zmiany nastroju

Biegunki lub zaparcia

Ból brzucha, wzdęcia

Alergie pokarmowe

Wahania wagi ciała

Zapalenie zatok, łzawienie oczu

Zmiany skórne – wysypka, egzema

Gorączka niewiadomego pochodzenia.

Przyczyny zespołu nieszczelnego jelita:

Zatoksycznienie organizmu – metale ciężkie, pestycydy czy nieodpowiednia dieta, związana z nadwrażliwością na pewne składniki pokarmowe.

Przewlekły stres, który działając negatywnie na układ odpornościowy osłabia go przez co organizm jest bardziej narażony na działanie patogennych wirusów, bakterii, które jeśli nie zostaną odpowiednio szybko zwalczone doprowadzają do stanu zapalnego w organizmie.

Intensywny nadmierny wysiłek fizyczny

Dysbioza – zaburzenie w składzie fizjologicznej mikloflory jelit.

W chorobach autoimmunologicznych kluczowa jest dieta przeciwzapalna i eliminacyjna, która polega na spożywaniu warzyw (szczególnie liściastych i kapustnych), ryb, dobrej jakości mięsa oraz zdrowych tłuszczów, jednocześnie ograniczając lub eliminując zboża glutenowe, nabiał, przetworzone produkty, cukry proste, alkohol i tłuszcze trans.

Przewlekły stres zwiększa ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych. Stres może również nasilać objawy istniejących chorób autoimmunologicznych. Związek ten jest złożony; stres może być czynnikiem wyzwalającym, a badania wykazały, że silny stres psychologiczny zwiększa to ryzyko. Dlatego też warto zadbać o zrównoważony styl życia.